Partijprogramma’s missen visie op rol overheid bij digitalisering
Wat mogen we op digitaal vlak van een nieuw kabinet verwachten? Wat zeggen de politieke partijen in hun programma’s over digitalisering? NLdigital legde de programma’s van de negen grootste partijen langs de meetlat. Conclusie: het ontbreekt vooral nog aan visie op de rol van de overheid zelf.
De aandacht voor de politieke sturing van de digitale transformatie neemt toe. In aanloop naar de verkiezingen is het debat over de digitale kennis van politici weer opgelaaid. Een nieuwe vaste Kamercommissie Digitale Zaken moet de grip van de Kamer op digitalisering vergroten. Maar behalve de Tweede Kamer moet ook de regering stappen zetten om digitalisering beter te borgen. De programma’s van de grootste partijen geven een goede indicatie van wat we straks in het regeerakkoord aantreffen op digitaal vlak. NLdigital toetste de programma’s daarom op dertien thema’s die wat ons betreft niet mogen ontbreken.
Politieke sturing op digitalisering ontbreekt
Het opvallendste resultaat is de gebrekkige aandacht voor vernieuwing binnen de overheid zelf. Partijen hebben wel ideeën over nieuwe wetgeving of betere regulering rond digitale zaken, maar een visie op hoe de overheid zich beter kan organiseren ontbreekt. Dit zien we ook terug op het thema Europa, waar alleen CDA en D66 de grote kansen zien die Europese samenwerking op digitalisering kan bieden.
De enige partijen die iets zeggen over beter politiek toezicht op digitalisering zijn D66 en de SP. Het verbeteren van de digitale dienstverlening van de overheid wordt alleen door CDA. PvdA en VVD genoemd. En alleen D66 heeft voldoende concrete plannen om tot een vernieuwende digitale overheid te komen.
“Het is goed dat partijen in toenemende mate aandacht hebben voor de impact van digitalisering op thema’s als onderwijs, duurzaamheid en veiligheid”, zegt Lotte de Bruijn, directeur NLdigital. “Maar de politiek moet haar blik ook naar binnen richten. Hoe gaan ze zichzelf beter organiseren om met de kansen en uitdagingen van digitalisering om te gaan? Hoe blijft Nederland wereldwijd voorop lopen? Hoe zorgen ze voor consistent beleid dat al deze thema’s verbindt? Een nieuw kabinet moet deze samenhangende visie nu eindelijk gaan maken.”
Menselijke maat
De interne blik is extra relevant in het licht van ontwikkelingen als de toeslagenaffaire, waarbij burgers tussen wal en schip zijn geraakt door geautomatiseerde systemen van de overheid. Het is belangrijk om de menselijke maat te bewaken bij de digitalisering van de overheid. Dat betekent dat processen van de overheid rond van de behoeften van de burger moeten worden ontworpen, niet rond de informatiebehoefte van verschillende overheidsorganisaties.
Aandacht voor onderwijs
We zijn verheugd over de aandacht in vele programma’s voor bij- en omscholing in combinatie met digitale vaardigheden. Deze inzet gaat de komende jaren noodzakelijk zijn om de vraag in de arbeidsmarkt aan te kunnen. Daarnaast is de digitale revolutie in scholen door corona in een stroomversnelling gekomen. De randvoorwaarden die een jaar geleden nog onhaalbaar leken moesten nu onder stoom en kokend water gerealiseerd worden. Gelukkig zien we de aandacht voor digitale vaardigheden bij een aantal partijen terug, maar de urgentie wordt wat ons betreft nog niet altijd genoeg gevoeld. Kunnen we echt nog langer wachten met invoering van digitale geletterdheid in het curriculum? Wij denken van niet.
Toegang tot digitale diensten vereist investeringen in infrastructuur
We zijn in Nederland gewend geraakt aan een betrouwbare en snelle digitale infrastructuur. Of je nou op kantoor of in het bos bent: je hebt vrijwel overal een betrouwbare verbinding. Helaas vergeten we daardoor dat dit niet vanzelf gaat en blijvende aandacht vereist. De toenemende vraag naar digitale diensten betekent dat ook komende jaren grote investeringen in onder andere glasvezel, datacenters en telecomnetwerken voor 5G noodzakelijk zijn. Alleen het CDA en D66 schenken die noodzakelijke aandacht aan dit thema, bij andere partijen zien we hier weinig van terug of zelfs maatregelen die private investeringen zullen bemoeilijken. Een nieuw kabinet moet hier vol op inzetten en bijvoorbeeld een veilinginstrument kiezen dat ruimte laat aan marktpartijen om juist te investeren in de digitale netwerken.
Digitalisering & duurzaamheid gaan hand in hand
De duurzame transitie en digitaliseringstransitie helpen en versterken elkaar. Helaas zien veel partijen dit als losstaande uitdagingen terwijl de combinatie tot versnelling van beide kan leiden. Aan de energietransitie en klimaatopgave levert digitalisering een grote bijdrage met slimme oplossingen in de diverse sectoren. En voor een duurzame digitale sector zijn innovaties, een robuust slim netwerk en voldoende aanbod van duurzame energie nodig. Op dit vlak zien we een tweedeling: VVD, D66, ChristenUnie en GroenLinks maken deze connectie. Maar bij PvdA, SP, PvdD en PVV worden tegenstellingen gecreëerd of een gebrek aan actie ondernomen om deze kansen van een ‘twin transition’ ten volle te benutten. De EU ziet deze kansen al, nu moet Nederland niet meer volgen maar de voortrekkersrol pakken waarvoor we de kennis en kunde bezitten.
Verantwoording
In de zomer van 2020 heeft NLdigital een manifest met 11 punten gedeeld met politieke partijen als onze ambitie voor een betere digitale toekomst. Ons beleidsteam heeft zich over alle partijprogramma’s gebogen en gekeken hoe de partijen scoren op deze 11 punten. Daarnaast hebben we nog 2 extra punten toegevoegd waar waar we ons voor inzetten: diversiteit & inclusie op de werkvloer en digitale geletterdheid in het curriculum. We konden niet alle 37 partijen meenemen in de analyse. Daarom hebben we ervoor gekozen alleen de partijen mee te nemen die op 22 februari tenminste 5 zetels peilden in de Peilingwijzer. Dit leverde de 9 partijen op. De beoordelingen zijn op 23 februari gedeeld met deze partijen en zij hebben tot 1 maart de tijd gekregen hierop te reageren. De gegeven reacties hebben uiteindelijk nog tot één wijziging van de beoordelingen geleid en enkele tekstuele aanvullingen.
Het laatste nieuws
Nieuwe Ethische Code AI gelanceerd: ‘Meer dan alleen principes’
Bijna 10.000 nieuwe ICT-talenten opgeleid via CA-ICT
Het belang van innovatief aanbesteden: een stap naar een succesvolle digitale overheid
Rapport: ICT Markttoets Content Services Platform voor BZK
