Gastcolumn: Kennis van IT, essentieel voor bestuur en politiek

“Er is te weinig kennis van ICT en ze nemen de ontwikkelingen niet echt serieus.” Die mening van IT‘ers over politici en overheidsbestuurders hoor je net zo vaak als de mening van die bestuurders en politici over IT‘ers: “Het lukt ze maar niet om het me in begrijpelijke taal uit te leggen”. Of “Het bedrijfsleven begrijpt niet goed hoe het bij de overheid werkt”.

Beiden hebben een punt. Het gevolg van diepgewortelde overtuigingen is miscommunicatie. Een klassiek recept voor gedoe. Bij politici is IT daarom geen populair dossier. Met als resultaat veel te weinig kennis van IT in de Tweede Kamer.

Een voorbeeld van de miscommunicatie is het verschil van opvattingen over de besturing van IT. Waar hebben we het dan precies over? Bij het besturen van IT spreken we over projecten, met een begin en een eind. Aan het begin leggen we in detail vast hoe het eindresultaat eruit moet zien. Afwijkingen zijn ongewenst want die leiden tot overschrijding van kosten, of uitloop.
Maar dat projectenmodel, versterkt door de praktijk van het aanbesteden van vaste eindresultaten, werkt niet voor alles wat online moet zijn. Het levert systemen op die na oplevering nauwelijks mogen of kunnen wijzigen en dat brengt grote risico’s met zich mee. Want wat bij de oplevering goed functioneert, moet binnen no time worden aangepast aan het voortschrijdend inzicht. En wat vandaag veilig is, blijkt morgen niet meer bestand tegen cyberaanvallen.

In de online sector weet men dat. Daar is de afgelopen 20 jaar, met vallen en opstaan, een nieuw IT-besturingsmodel ontstaan waarbij flexibiliteit en wendbaarheid de belangrijkste uitgangspunten zijn. Alleen op die manier kan voortdurend en razendsnel geanticipeerd worden op nieuwe ontwikkelingen, risico’s, eisen en wensen. Dat model is een pijler onder het succes van internetgiganten.

De overheid, met haar ambitie om al haar dienstverlening digitaal naar de burger te brengen, kan niet meer om de kwestie heen. Een digitale overheid moet flexibel zijn om de burger goed te kunnen bedienen. En om continue te zorgen dat data goed worden beschermd tegen steeds nieuwe bedreigingen. Als bestuurders en politici niet over de juiste visie en kennis beschikken over hoe je dat moet organiseren, besturen, aanbesteden en controleren, kan zelfs het Bureau ICT Toetsing van de overheid het onvermijdelijke falen niet afwenden.

Laten we afspreken dat we de impasse gaan doorbreken. Wij moeten als IT-sector de overheid en politiek gaan bijscholen over deze en andere relevante ontwikkelingen. Aan de betrokken bestuurders en politici vragen we om zich grondig te gaan verdiepen in een dossier dat nu al minstens zo belangrijk is voor de samenleving als transport, energie of zorg. We vragen ze om lef te tonen en verouderde, contraproductieve en schadelijke praktijken los te laten.

Juiste kennis bij bestuurders is een essentiële voorwaarde voor het succes van een digitale overheid. Voldoende kennis bij de politiek is essentieel om de effecten van IT op de samenleving te begrijpen, zodat ze haar controlerende taak naar behoren uit kan voeren.

De brancheorganisaties Nederland ICT en DINL staan klaar om die kennis te brengen. Nu nog leergierige bestuurders en politici die de kennis komen halen.