Column Lotte de Bruijn: ‘Robot aan het roer?’ 

Zou jij een behandeling van een robot weigeren in het ziekenhuis? Persoonlijk lijkt het me vooral heel handig. Een kleine meerderheid van de Nederlanders is het met me eens. Maar daar tegenover staat 40% die robots in de zorg helemaal niet ziet zitten. De meningen zijn dus verdeeld. En zo gaat het met veel technologische innovaties. Vaak blijkt pas na verloop van tijd welke groep uiteindelijk de overhand krijgt. Ik sta over het algemeen aan de kant van de voorstanders.

Dat is niet voor niets. Weerstand tegen technologie is van alle tijden. In het begin van de vorige eeuw figureerden robots al in waarschuwende advertenties. In één van die advertenties is een tekening te zien van een robot die een muzikant met een harp wegduwt. “De robot aan het roer” staat er naast. Die robot staat symbool voor opgenomen muziek. Tegenstanders waren bang dat muziek uit een machine onze hersenen lui zou maken en baby’s zou beschadigen.

Nu lachen we erom, maar is dit niet precies hoe we omgaan met de technologie van onze tijd? Begin 20ste eeuw vonden mensen het gênant als ze een kamer binnenliepen waar iemand in z’n eentje naar een grammofoonplaat luisterde. Nu zouden we het misschien gek vinden als we binnenlopen bij een vriend die aan zijn Amazon Echo advies vraagt over uitslag op z’n arm. Of iemand die in virtual reality oefeningen doet met een digitale fysiotherapeut.

Op persoonlijk niveau is weerstand tegen technologie dus heel menselijk. We hebben altijd aan innovaties moeten wennen. Maar op een groter niveau is het vaak ongewenst. Zeker als je nieuwe technologie beschouwt in het kader van de grote uitdagingen van onze tijd. Ik ben ervan overtuigd dat ICT een grote rol gaat spelen in het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Bijvoorbeeld in de zorg. We leven allemaal langer, maar niet per se gezonder. We moeten een oplossing vinden voor de stijgende vraag naar zorg. Dan helpt het niet als er onnodige weerstand tegen nieuwe oplossingen is.

Gezondheid is veel meer dan de afwezigheid van lichamelijke en mentale gebreken, daar zijn de meeste mensen het wel over eens. Vaker hebben we het over je algemene welzijn, óndanks eventuele gebreken. Er zijn genoeg mensen met een chronische ziekte die zich helemaal niet ongezond voelen. Laatst kwam ik een andere definitie van gezondheid tegen: je aan kunnen passen en regie kunnen voeren ondanks fysieke en mentale uitdagingen.

Volgens mij is digitale technologie bij uitstek het middel om mensen regie te bieden en ze het vermogen te geven zich aan te passen. Bijvoorbeeld met 3D-printers waarmee je zelf thuis medicijnen kunt printen. Een digitale assistent die je helpt herinneren wanneer je ze in moet nemen. En ja: een robot die je helpt bij huishoudelijke taken die je fysiek niet meer aankan.

Er is dus werk aan de winkel. Opgenomen muziek heeft er uiteindelijk toe geleid dat we massaal van live-concerten genieten. Ik verwacht dat ICT op dezelfde manier ervoor zal zorgen dat we beter van de zorg van artsen en verplegers kunnen profiteren. Technologie is het middel, de patiënt staat aan het roer.

Deze column verscheen in juni 2017 in ChannelConnect.