Analyse: hoe digitaal is het programma van D66?

Onlangs publiceerde D66 als een van de eerste partijen haar concept-programma voor de verkiezingen van volgend jaar. Het is een optimistisch programma, met ruimschoots aandacht voor digitalisering. Wat is de visie van de partij op de digitale economie? We legden het programma langs de meetlat van ons Manifest voor de Digitale Economie.

Nederland als digitale koploper

D66 wil dat Nederland digitale koploper in Europa wordt, met de beste digitale infrastructuur en vaardigheden. Daarbij hoort een open, vrij en veilig internet. Het programma benoemt de grote impact van digitale technologie op ons dagelijks leven en domeinen als de zorg, het onderwijs en de overheid. Van de overheid verwachten ze een samenhangend beleid met visie op zowel de kansen als bedreigingen van digitalisering.

In ons manifest pleiten we voor een ministerieel topteam dat zorgdraagt voor de digitale transformatie, zonder gebonden te zijn aan één ministerie. D66 komt met een eigen variant hierop: een ‘Digitale Driehoek’, bestaande uit de ministeries van Binnenlandse Zaken, Justitie en een nieuw ministerie voor Economie en Technologie. Deze driehoek moet technologie- en internetbeleid coördineren.

Verder wil D66 dat Nederland een leidende rol speelt in het stimuleren van één open, Europese digitale markt. Bijvoorbeeld door het wegnemen van barrières en het harmoniseren van beleid. Het is jammer dat het programma zich niet specifiek uitspreekt voor behoud en versterking van de eCommerce richtlijn. Uit recente (gelekte) voorstellen blijkt dat de Commissie aan de inhoud van deze richtlijn aan het morrelen is.

Tot slot pleit het programma voor het versnellen van digitalisering in het MKB, bijvoorbeeld door het aanjagen van bewustwording en experimenten.

Veel aandacht voor onderwijs

D66 profileert zichzelf als een partij die erg betrokken is bij het onderwijs. Ook in dit verkiezingsprogramma is er veel aandacht voor onderwijsvernieuwing, waarbij de rol van ICT in het onderwijs ook uitgebreid aan bod komt.

Het programma wil digitale vaardigheden een vast onderdeel van het onderwijs maken. Informatica en programmeren moeten vanaf het basisonderwijs een vast onderdeel worden. Daarnaast moeten leraren bijgeschoold worden in digitale vaardigheden en moeten privacy en security opgenomen worden in lessen over burgerschap.

De partij merkt daarbij op dat deze zaken niet ‘van bovenaf’ opgelegd moeten worden. Hoe er dan voor gezorgd kan worden dat leerlingen op alle scholen de benodigde kennis over ICT opdoen blijft onduidelijk. Graag zouden we dit concreter zien.

Tot slot wil D66 een leven lang leren makkelijker maken, bijvoorbeeld door het invoeren van een individueel scholingsbudget en het bevorderen van avondopleidingen. Daar hoort ook een flexibilisering van de arbeidsmarkt bij. Opvallend is ook dat de partij de omstreden wet DBA die dit jaar van kracht werd wil vernieuwen en versimpelen.

Investeren in digitale infrastructuur

D66 deelt de ambitie van Nederland ICT dat Nederland voorop blijft lopen ten aanzien van de digitale infrastructuur. Daarbij moeten bureaucratische barrières voor de verdere uitrol, zoals benoemd in ons manifest, worden afgebouwd. Verder wil de partij een publieke investeringsbank oprichten om met publiek geld private investeringen aan te jagen, gericht op maatschappelijk relevante doelen zoals duurzame energietransitie en digitale infrastructuur. In Duitsland is er al een dergelijke constructie opgezet, D66 wil dit voorbeeld volgen.

ICT bij de overheid

D66 geeft veel aandacht aan ICT binnen de overheid. Ze leggen wel andere accenten dan in ons manifest staan. D66 richt zich vooral op de verbeterpunten van de uitvoering van ICT-projecten bij de overheid. Een reële en relevante wens, omdat daar nog steeds ruimte voor verbetering is. Maar de echte vraag is: hoe krijgen we in Nederland de beste dienstverlenende overheid ter wereld? Hoe krijgen we de burger weer centraal in het dienstverlenende proces? Hoe gaan we zorgen voor de Generieke Digitale Infrastructuur die er voor moet zorgen dat die dienstverlening naar een hoger niveau komt, inclusief één stelsel voor identificatie en authenticatie? Dat zijn wat Nederland ICT betreft de echte vragen. Ondanks de valide punten die in het programma staan, heeft D66 hier naar onze mening nog niet de juiste focus.

Terechte aandacht voor rol ICT in duurzaamheid

Het programma heeft ruime aandacht voor de transitie naar een duurzame economie. De rol van ICT in die transitie wordt door de partij erkend. Zo pleiten ze voor een fonds voor investeringen in de energietransitie en digitalisering en is er aandacht voor intelligente netten. In de passage over de toekomst van de energievoorziening mist het programma een kans: er wordt niets gezegd over het slimmer sturen van de vraag op het variabele aanbod van duurzame energie. Juist op dit punt zou ICT een waardevolle bijdrage kunnen leveren.

Privacy en security als digitale grondrechten

Het verkiezingsprogramma besteedt een apart hoofdstuk aan het beschermen van privacy in de digitale wereld. D66 noemt daarbij veel punten die al vanuit Europa worden geregeld. Echt nieuw zijn deze punten dus niet. Positief is de ruime aandacht voor privacy- en security-by-design. Verder beschouwt D66 encryptie als het ‘briefgeheim van de 21e eeuw’. Nederland moet vooroplopen in het uitdragen en stimuleren van encryptie. De partij wil ook het melden van kwetsbaarheden stimuleren. Tot slot spreekt D66 zich in het programma uit tegen een hackbevoegdheid voor de politie, zoals voorgesteld in de Wet computercriminaliteit III.

Conclusie

Wat aandacht voor digitalisering betreft legt D66 met dit programma de lat hoog voor andere partijen. We zien zowel de algemene oproep als specifieke aanbevelingen uit ons manifest voor de digitale economie terug. Daarbij blijft soms onduidelijk hoe de partij de ambities wil regelen, met name op het gebied van ICT in het onderwijs.

Op 29 en 30 oktober is het D66 partijcongres. Leden van de partij kunnen daar hun feedback geven op het concept-programma. Het zal interessant zijn om te zien of dit tot significante aanpassingen zal leiden.