Wat doet de digitale sector om te verduurzamen?
NLdigital wil werken aan een klimaatneutrale sector in 2030. Een ambitieus doel dat we alleen kunnen halen door goed samen te werken en te innoveren in ons energieverbruik. Gelukkig is er veel om op voort te bouwen: de digitale sector is al jarenlang op allerlei manieren actief om te verduurzamen. We zetten in dit artikel alle feiten en cijfers op een rij.
Wat heeft de digitale sector al bereikt?
In het SER EnergieAkkoord heeft NLdigital, toen nog Nederland ICT, vanaf het begin in 2013 meegedaan. Dit zowel voor het eigen verbruik als de ‘enabling’ kant van ICT voor andere sectoren (bijvoorbeeld het mogelijk maken van smart grids). De MJA3 energie efficiency convenanten waren hiervoor de belangrijkste basis. Hiermee hebben we structureel extra efficiency winst geboekt bij telecom, datacenters en de grotere ICT-dienstverleners. Aan het einde van het convenant gebruikte de deelnemers 18,7 PJ energie – ofwel 2 TWh elektriciteit. Zonder deze besparende maatregelen zou het verbruik van deze groep 7,7 PJ – 850 GWh – dus ruim een derde hoger zijn geweest. Uit de laatste MJA3-ICT sector rapportage over 2020 blijkt dat het totale energieverbruik van de MJA3-deelnemers uit de digitale sector redelijk stabiel is gebleven tijdens het convenant. Dit omdat er twee keer zoveel is bespaard als was afgesproken met het Rijk.
Proces efficiency verbeteringen
Uit de Resultatenbrochure convenanten 2020 blijkt dat de digitale sector met 39% één van de grootste proces efficiency verbeteringen heeft bereikt van alle 33 sectoren die meededen aan het MJA3 convenant. Dit resultaat is de optelsom van de honderden energiemaatregelen die telecombedrijven, datacenters en grote ICT-dienstverleners sinds 2010 hebben gerapporteerd in het kader van de MJA3. Hier bovenop komt nog de autonome efficiency verbetering van de ICT-hardware zelf. Colocatie datacenters rapporteren bijvoorbeeld wel over de efficiency verbeteringen die ze zelf hebben bereikt in het gebouw van het datacenter, maar niet over de servers van hun klanten die met elke nieuwe generatie ook veel efficiënter zijn geworden.
Erkende maatregelen
Een andere actie uit het Energieakkoord waren de lijsten met erkende maatregelen, waarmee aan de energiebesparingsplicht van de Wet milieubeheer kan worden voldaan. De maatregelen voor datacenters zaten bij de eerste lichting van de lijsten die werden opgesteld in 2014. Deze maatregellijsten zijn gebruikt in de EnergieEfficiencyPlannen van de MJA en voor de informatieplicht, waarbij bedrijven bij de overheid melden welke maatregelen ze al hebben genomen. De erkende maatregelen worden periodiek geactualiseerd voor een nieuwe ronde informatieplicht. Voor de nieuwe ronde in 2023 is een generieke EML lijst opgesteld, waarin de maatregelen voor serverruimten en datacenters het meest specifiek zijn voor de digitale sector.
Wat was de rol van de digitale sector in het KlimaatAkkoord?
Het nieuwe KlimaatAkkoord voor 2030 wordt ook door de digitale sector ondersteund. Dat heeft onze directeur Lotte de Bruijn in 2019 bij de SER aan Ed Nijpels bekrachtigd. Door de expliciete focus op CO2 uit de schoorsteen (scope 1) bij de zware industrie, lijkt een sector die bijna alleen elektriciteit (scope 2) gebruikt en vooral buiten de industriële clusters is gevestigd, enigszins buiten beeld. In het 6e clusterplan van de industrietafel is echter een aparte hoofdstuk gewijd aan de digitale sector, de CO2-emissies, het energieverbruik en de initiatieven vanuit de sector om dit te verminderen. Ook wordt ingegaan op de noodzaak voor duurzame energie, infrastructuur, innovatie met sleuteltechnologie en de enabling potentie van de digitale sector voor CO2-reductie in andere sectoren. De stimulering van enabling ICT is opgenomen in de Kennis en Innovatie Agenda’s van het KlimaatAkkoord en stimulering van het benutten van restwarmte van datacenters is opgenomen in de SDE++ en DEI+ regeling.
Wat is het energieverbruik van de digitale sector?
Het totale energieverbruik van de digitale sector in Nederland was in 2021 4,8 TWh (2020 4,4, 2019 4,0 TWh). Dit wordt door het CBS jaarlijks gerapporteerd in de KlimaatMonitor, onder categorie J Informatie en Communicatie. Hiervan zat tot 2020 dus ongeveer de helft bij de bedrijven in het MJA3-ICT energie convenant. De andere helft zit bij de veelal kleinere bedrijven die zich gemeld hebben voor de informatieplicht energiebesparing en een groeiend aandeel bij de grote nieuwe datacenter vestigingen in Nederland die tegen het einde van het convenant niet meer zijn toegetreden. Het CBS rapporteert sinds 2017 apart over het energieverbruik van datacenters. Over 2021 gebruikte de datacenters 3,73 TWh, 3,3% van het elektriciteitsverbruik in Nederland.
Datacenter vermogen
In de Ruimtelijke strategie datacenters (REOS) van het ministerie van BZK werd verwacht dat het opgesteld datacenter vermogen in 2030 uitkomt tussen de 1,8 GW en 3,5 GW, ten opzichte van 1,3 GW in 2019. In het advies van de stuurgroep extra opgave van het KlimaatAkkoord wordt op een extra verbruik door de datacenters gerekend van 5 tot 15 TWh in 2030. Ook de netbeheerders houden in hun toekomstscenario’s II3050 rekening met een groei tot 15,7 TWh verbruik door datacenters.
LEAP-programma
Aan het begin van het energieconvenant ging er ongeveer evenveel energie naar de ICT-apparatuur als naar het datacenter zelf, voornamelijk voor de koeling. Door alle efficiency maatregelen is deze verhouding aan het eind van het convenant eerder 80-20, waarbij het grootste deel van de stroom naar de ICT-apparatuur gaat. Om de groei van het energieverbruik van de digitale sector te beperken zijn dus nieuwe doorbraken nodig in energie-efficiency van de ICT-functie zelf.
In het LEAP programma van de Amsterdam Economic Board, waar NLdigital mede initiatiefnemer van was, werd hier door meer dan 20 partijen uit de brede digitale keten en overheid aan gewerkt. Zowel concrete onderzoeken naar betere benutting van energiebesparende functies in de huidige technologie, als aan toekomstige innovaties om energie verbruik significant te beperken. Zo is met de partners uit het LEAP-consortium praktijkonderzoek gedaan naar de effecten van powermanagement-settings in servers. Hieruit is samen met hardware en software leveranciers de Happy Flow handleiding opgesteld met uitleg en praktische instructies hiervoor. En in de LEAP Technology Landscape is een overzicht gegeven van trends en scenario’s die het toekomstig energieverbruik kunnen beperken en beter kunnen inpassen in het toekomstige duurzame energiesysteem.
Nationale Coalitie Duurzame Digitalisering
Het LEAP programma is in 2022 opgeschaald tot een nationaal initiatief met 70 partijen in de Nationale Coalitie Duurzame Digitalisering (NCDD). Het Manifest Duurzame Digitalisering is in Nieuwspoort aangeboden aan minister Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat. Met een nieuw werkprogramma zal met de NCDD-partijen verder worden gebouwd aan een klimaatneutrale digitale sector, die koploper is in Europa.
Wat is het aandeel duurzame energie binnen de digitale sector?
De inkoop van groene stroom heeft een grote vlucht genomen in de digitale sector; binnen de MJA3-ICT werd 94% van de stroom groen ingekocht. De digitale sector is hiermee ook de sector met het hoogste aandeel duurzame energie inkoop van alle ruim dertig sectoren die aan het MJA3 convenant meededen. Het merendeel van deze duurzame energie is afkomstig van Europese en Nederlandse wind. Hiervoor betalen bedrijven een premie op de elektriciteitsprijs voor duurzame energie. Dit draagt bij aan de financiering van Nederlandse en Europese duurzame energie projecten, die nodig zijn in de energietransitie naar volledig klimaatneutraal.
Restwarmte uit datacenters
Tot slot levert de digitale sector ook nog energie terug, in de vorm van restwarmte uit datacenters. Vanuit de DDA en NLdigital is er afgelopen jaren al veel initiatief genomen om de potentie van datacenter restwarmte op de kaart te zetten. Het onderzoek hiernaar van Berenschot en IF technologie liet een potentieel zien van 0,4 Mton CO2-reductie in de gebouwde omgeving.
Daarnaast zijn de locaties als potentiële warmtebron opgenomen op de warmteatlas van RVO en later ook toegevoegd aan het bronnenboek van Amsterdam. De succesfactoren zijn in kaart gebracht en het is nu aan de diverse partijen in de keten van warmtevrager-netwerk-aanbieder en gemeenten om te onderzoeken waar er kansrijke mogelijkheden liggen voor energie-uitwisseling met lokale netten. Sinds de verbrede SDE++ regeling in 2020 is datacenter restwarmte opgenomen als categorie.
Wat is er nodig om klimaatneutraal te worden?
Alles overziend kunnen we stellen dat het thema duurzaamheid binnen de digitale sector al jaren hoog op de agenda staat en er afgelopen decennium aansprekende resultaten zijn geboekt. De ambitie klimaatneutraal in 2030 is inmiddels door de Europese Unie overgenomen en beleid dat hieraan bijdraagt wordt op verschillende niveaus uitgewerkt
Er zijn nieuwe technologische doorbraken in energie-efficiency nodig, waar programma’s vanuit de topsectoren en de Nationale Coalitie aan bijdragen. Daarnaast is snelle opschaling van het duurzame energie-aanbod van belang, zoals wind op zee, om de groeiende sector van duurzame energie te voorzien.
Gerelateerde artikelen
Een duurzame website: wat kun je hiervoor doen?
Rapportage informatieplicht energiebesparing voor 1 december: dit is wat je als ondernemer moet weten
