Telecom Archieven - NLdigital

31 oktober 2022

Column Jelmer Schreuder: ‘Het sprookjesdier’

Het blijft een diep gekoesterd geloof op het ministerie van Justitie en Veiligheid: de veilig breekbare encryptie. Inderdaad: een contradictio in terminis. Minister na minister op dit ministerie verkondigde encryptie belangrijk te vinden, maar wilde het ook op een ‘veilige’ manier kraken. De huidige minister sprak in een Kamerdebat over dit idee als een metaforische eenhoorn, en koos daarmee onbedoeld de perfecte beschrijving van deze fabel.

De opsporingsdiensten zijn de afgelopen eeuw verslaafd geraakt aan de taps via telecombedrijven en willen die door kunnen zetten op het internet. Encryptie is voor hen daarbij een obstakel. Wat ze tijdens het wensdenken over breekbare encryptie over het hoofd zien is dat de dreiging fundamenteel anders is. Het aantal potentiële aanvallers op het internet is meerdere orden van grootte groter dan in het verleden. Niet meer beperkt door fysieke barrières kan een aanval van over de hele wereld komen.

De beste beveiliging tegen een aanval is niet aangesloten zijn op het internet, maar dat is meestal onwerkbaar. De optie die daar direct op volgt is end-to-end encryptie: waarbij ontsleuteling alleen gedaan kan worden door de zender en ontvanger. Het Nationaal Cyber Security Centrum (NSCS is onderdeel van hetzelfde ministerie, maar dan wél met begrip van IT) promoot het Zero Trust principe.

Dat leggen ze als volgt uit: “Hierbij wordt het concept van een vertrouwde netwerkpositie uit de architectuur verwijderd. Het is gebaseerd op de erkenning dat traditionele beveiligingsmodellen werken op de verouderde veronderstelling dat alles aan de binnenkant van het netwerk van een organisatie kan worden vertrouwd. (…) Handhaaf strikte toegangscontrole op een need-to-know-basis.”

Met dat laatste komen we bij de kern. Heeft de overheid een ‘need-to-know’ van alle communicatie en informatie die verspreid wordt? Hierover boog de Cyber Security Raad zich, een adviesraad met vertegenwoordiging vanuit overheid, wetenschap en bedrijfsleven. Zij concludeerden: “Het optimaliseren van hackactiviteiten en het intensiever gebruikmaken van bedrijfsvoeringgegevens zijn (…) reële alternatieven voor rechtmatige toegang tot end-to-end versleutelde communicatie.” Reële alternatieven, geen geloof in eenhoorns noodzakelijk.

Maar is het risico van één oppermachtige sleutelbewaarder überhaupt werkbaar op het internet? Volgens de principes die het NCSC promoot niet en zij zijn binnen de overheid de hoogste cybersecurity-autoriteit.

Gelukkig werden we voor de zomer aangenaam verrast door een ruime Kamermeerderheid die het kabinet dwong de realiteit te erkennen en voor sterke encryptie te gaan staan. Het ministerie had geen andere keuze meer dan dit te accepteren. Is deze discussie dan eindelijk klaar? Helaas niet, want de nieuwste minister sprak wederom de hoop uit op het bestaan van de eenhoorn.

En zo blijft die eenhoorn rondwaren op het ministerie, in plaats van waar die thuishoort: in het rijk der fabelen.

Deze column verscheen in oktober 2022 in ICT Magazine.

15 februari 2022

Wat zijn de digitale prioriteiten van minister Adriaansens?

CYBERSECURITY, PRIVACY, TELECOM, 5G, ARBEIDSMARKT, CYBERSECURITY, DUURZAAMHEID, ONDERWIJS, SAMENWERKING MET DE OVERHEID, TELECOM

Zoals we eerder al concludeerden: het nieuwe kabinet heeft mooie ambities op het gebied van digitalisering. De crux zit hem in de uitwerking en afdoende financiering. Die uitwerking is weer een stukje concreter geworden. Vorige week stuurde minister Adriaansens een brief naar de Tweede Kamer waarin ze haar uitwerking van het coalitieakkoord toelicht. Eén van haar vijf pijlers is de digitale economie. Tijdens het debat over deze brief, was er helaas onvoldoende tijd om alle onderwerpen te bespreken. Onze collega’s van team public policy reageren op haar plannen.

Wat zijn de prioriteiten van de minister?

Over het belang van digitalisering hoeven we minister Adriaansens niets meer te vertellen. In haar brief schrijft ze: “De digitale transitie levert ongekende kansen op voor economie en samenleving. Het kabinet wil die kansen benutten.” Daarvoor benoemt ze vier prioriteiten:

Digitale innovatie en vaardigheden
Goedwerkende digitale markten en diensten
Een veilige, hoogwaardige en betrouwbare digitale infrastructuur
Cybersecurity

We lichten ze één voor één toe:

Digitale innovatie en vaardigheden

De minister noemt digitale vaardigheden en de toepassing van digitale technologieën essentieel voor de digitale transitie. Daar zijn wij het helemaal mee eens. Hier ligt in onze ogen ook één van de grootste uitdagingen voor de komende jaren. Wat mogen we op dit vlak van het ministerie van Economische Zaken verwachten?

Op het gebied van digitale vaardigheden wil minister Adriaansens best practices op het terrein van human capital opschalen. Ook zal ze via het Nationaal Groeifonds investeren in onderwijsinnovaties.

Jelmer Schreuder: “We zien dat de minister de juiste prioriteiten stelt. Dit sluit ook aan bij de Human Capital Agenda ICT waar we samen met het ministerie werken aan de inzet op om- en bijscholing (leven lang ontwikkelen) en opschaling van bewezen samenwerkingsverbanden tussen overheid en bedrijfsleven. Ook de investeringen vanuit het Nationaal Groeifonds op onderwijsinnovaties stemt ons hoopvol, alhoewel we voor digitale geletterdheid in het onderwijs natuurlijk in de eerste plaats kijken naar haar collega’s op het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.”

Verder heeft het ministerie investeringsvoorstellen op het terrein van artificial intelligence en cloud-technologie (IPCEI Cloud) in voorbereiding.

Jeroen van der Tang: “Het hoofdstuk Digitalisering, kan wat ons betreft niet los worden gezien van de hoofdstukken Industriebeleid en Innovatiebevordering dat ingaat op het missiegedreven innovatiebeleid. De missie van een duurzame digitale infrastructuur vraagt om een vergelijkbare robuuste aanpak. Met de succesvolle LEAP-coalitie hebben we afgelopen jaren een goede basis gelegd, die nu om opschaling en een structureel programma vraagt.

Een sleuteltechnologie als fotonica verdient steun uit het nationaal groeifonds, omdat ze bijdraagt aan beide transities die bijzondere aandacht krijgen bij EZK; verduurzaming en digitalisering.”

Er komt tot slot nog een reactie van het ministerie op een rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) over AI.

Dirk van Roode: “Dit rapport bevat een aantal goede aanbevelingen voor de overheid om de (maatschappelijke) opgaven rond AI beter op te pakken, waarbij ook een duidelijke strategische positionering in het internationale speelveld nodig is.”

Goedwerkende digitale markten en diensten

De minister constateert dat de digitale economie leidt tot “te betwisten machtsposities van grote platforms”. Om daar iets aan te doen kijkt ze vooral naar Europa. In haar brief noemt ze twee aankomende grote Europese verordeningen: de Digital Markets Act en de Digital Services Act. Verder gaat de minister reageren op een derde Europese wet: de Data Act. Deze wet moet de data-economie beter laten werken voor consumenten en ondernemers.

Joost Vente: “Al eerder presenteerde we onze visie op de Digital Markets Act. De digitale sector kent geen landsgrenzen. Het is daarom goed dat de minister naar Europa kijkt. Brussel heeft hoge digitale ambities en de wet-en-regelgevingstrein dendert door. En dit is niet geheel onterecht, want de huidige spelregels, het e-Commerce Directive, stammen uit juni 2000. Sindsdien is er nogal wat veranderd en is digitaal steeds belangrijker en omvangrijker geworden. We kunnen met een gerust hart zeggen dat de regels van het e-Commerce Directive verouderd zijn en niet meer passen in de huidige tijd.

We maken ons wel enige zorgen over overlap. Het e-Commerce Directive blijft bestaan, we kennen natuurlijk de Avg en daar komen nu nog een heel aantal ambitieuze wetten bij. En ondanks dat de nieuwe wetten andere zaken moeten regelen, is het onvermijdelijk (ook gezien de hoeveelheid) dat er overlap tussen de wetten zit. Hier moeten we scherp op zijn, want dit schept onduidelijkheid en “red tape” – onnodige administratieve lasten; daar is geen enkel bedrijf (groot/middel/klein) mee geholpen.”

Een veilige, hoogwaardige en betrouwbare digitale infrastructuur

In het coalitieakkoord staat de ambitie dat Nederland het digitale knooppunt van wereldklasse blijft binnen Europa. Ook wil het kabinet zorgen voor robuust, supersnel en veilig internet in alle delen van het land. De minister laat weten dat ze een verkenning start waarin ze haar visie op de digitale infrastructuur verder uitwerkt.

Jeroen: “Wat ons betreft wordt in deze visie ook ingegaan op de ruimte en energie-infrastructuur voor (hyperscale) datacenters, waar elders in de brief naar wordt verwezen.”

Daarnaast komt de minister dit kwartaal nog met de uitkomst van een onderzoek naar snel internet voor de zogenaamde buitengebieden.

Joost Vente: “NLdigital wacht (ongeduldig) op dit rapport, want tijdens de coronapandemie is meer dan ooit gebleken hoe belangrijk het is om toegang te hebben tot snel vast internet. Hoewel we in Nederland netwerken van wereldklasse hebben, kan niet iedereen hiervan profiteren. Het lijkt er namelijk op dat de 20.000 huishoudens/gezinnen in de buitengebieden buiten de boot vallen.

Het Europese Herstelfonds biedt een unieke mogelijk om daadwerkelijk iedereen in Nederland te voorzien van snel vast internet. Om met steun uit het fonds deze breed gedragen wens te realiseren heeft een consortium van P10 (de grootste plattelandsgemeenten), telecomaanbieders en brancheverenigingen NLconnect en NLdigital zich verbonden en een plan naar het ministerie van Economische Zaken en Klimaat gestuurd om in aanmerking te komen voor financiering vanuit het Herstelfonds.

Toch lijkt het kabinet voor te sorteren om het Europese Herstelfonds in te zetten voor al bestaande projecten, in plaats van nieuwe investeringen in duurzaamheid of digitalisering. Dit is volgens dit consortium een gemiste kans. Allereerst omdat financiering uit dit fonds niet bedoeld is om bestaande projecten te dekken, maar om nieuwe duurzame, digitale en innovatieve projecten op te zetten. Daarnaast heeft de Europese Commissie als voorwaarde aan financiering gesteld dat minimaal 37% van de gelden moet worden besteed aan duurzaamheidsdoelen en minimaal 20% besteed aan digitalisering.

Digitaal is toekomst. We hebben in Nederland netwerken van wereldklasse, maar het is zaak dat iedereen hiervan kan profiteren. Het Europese Herstelfonds biedt deze kans, het is nu aan het kabinet om deze te benutten.”

Minister Adriaansens wil verder “(aan het begin van) deze kabinetsperiode” werk maken van de verdeling van de 3,5Ghz en 26Ghz banden. Dat is essentieel om onze achterstand in de uitrol van 5G in te halen.

Joost: “Een onafhankelijke adviescommissie buigt zich nu over deze uitdaging. Naast snelheid is ook zorgvuldigheid van belang. Nederland moet dit goed doen, zodat we straks allemaal de vruchten van 5G kunnen plukken.”

Tot slot wil de minister samen met telecomaanbieders kijken naar technologische ontwikkelingen en dreigingsinformatie om risico’s voor de veiligheid van de digitale infrastructuur in kaart te brengen. Hiervoor kijkt ze ook naar Brussel.

Cybersecurity

De laatste prioriteit van de minister is cybersecurity. Ook dat is een essentiële randvoorwaarde voor onze digitale economie en samenleving, schrijft ze. De algemene cybersecurity-aanpak ligt bij haar collega van Justitie en Veiligheid. Het ministerie van Economische Zaken kijkt naar consumentenbescherming en het vergroten van de weerbaarheid van het bedrijfsleven.

Ze noemt specifiek de samenwerking tussen het Digital Trust Center (DTC) en het Nationaal Cyber Security Center (NCSC).

Jelmer: “Het beste voor het laatste bewaren zullen we dan maar zeggen. Want cybersecurity moet juist aan de voorkant overal meegenomen worden als we echt de norm willen maken van secure-by-design. Alhoewel de coördinatie op de gehele overheidsstrategie ligt bij Justitie en Veiligheid, kijken we naar de minister van Economische Zaken en Klimaat om de rol van het Digital Trust Center verder uit te bouwen. Het DTC heeft mooie stappen gezet afgelopen jaar met bedrijven waarschuwen voor kwetsbaarheden (“ongevraagd notificeren”) met de eigen informatiedienst, en met de pilot om ook gevraagd te gaan notificeren. Wij werken de komende jaren graag met het DTC aan het verder uitbouwen van hun rol, primair richting onze leden die hiermee de veiligheid van hun klanten verder kunnen verbeteren.”

2 november 2021

Ook de laatste 20.000 huishoudens moeten we aansluiten op breedband

CYBERSECURITY, PRIVACY, TELECOM, 5G, ARBEIDSMARKT, CYBERSECURITY, DUURZAAMHEID, ONDERWIJS, SAMENWERKING MET DE OVERHEID, TELECOM, DIVERSITEIT EN INCLUSIE, POLITIEK, TELECOM

Iedereen in Nederland moet toegang hebben tot snel internet, vindt een consortium waaraan de telecomproviders en brancheverenigingen NLconnect en NLdigital zich hebben verbonden. Lotte de Bruijn, directeur van NLdigital: “We willen een breedgedragen wens vervullen namelijk dat alle gezinnen in buitengebieden ook kunnen meedoen in onze digitale samenleving. Want digitalisering speelt een belangrijke en steeds grotere rol in het dagelijks leven alle Nederlanders; om te kunnen solliciteren, te leren, te werken, je administratie te organiseren of om sociale contacten te onderhouden.” De wens van het consortium sluit ook aan bij de Agenda Platteland van de P10, het netwerk van grote plattelandsgemeenten.

De laatste 20.000 huishoudens

Mathieu Andriessen, directeur van NLconnect: “Brussel geeft de Nederlandse politiek via het Europees Herstelfonds een niet te missen kans. Maar dan moeten we nu de aanvraag doen. Anders is er te weinig tijd. Met geld uit het Europese Herstelfonds kan de markt de laatste 20.000 geïsoleerde of moeilijk bereikbare huishoudens in Nederland voorzien van een snelle vaste breedband-internetverbinding.” De markt is bereid substantieel mee te investeren, het onrendabele deel kan betaald worden met geld uit het Herstelfonds. Hiervoor heeft NLdigital, namens het consortium, een voorstel ingediend bij het ministerie van Economische Zaken.

Het enige land

Met het Europees Herstelfonds kan de Europese Unie 750 miljard euro verdelen over de lidstaten om de economische gevolgen van de coronapandemie te herstellen. Voor Nederland ligt er in Brussel ongeveer 5,6 miljard euro klaar. Maar, onder andere door een lange formatie, heeft Nederland als enige land nog geen aanvraag gedaan voor subsidies of leningen uit dit fonds. De Bruijn: “Dus waar andere landen aan het investeren zijn om de gevolgen van de coronapandemie in te dammen, laat Nederland nu kansen liggen. Terwijl dit fonds een unieke mogelijkheid biedt om projecten te realiseren die iedereen in Nederland digitaal voorwaarts helpen.”

Nieuwe kabinetsstukken

Op 1 november publiceerde het demissionair kabinet lijsten met mogelijke projecten waarvoor het herstelfonds gebruikt kan worden. Het kabinet lijkt hiermee voor te sorteren om het fonds in te zetten voor bestaande projecten, in plaats van nieuwe investeringen. De Bruijn: “Dat is een gemiste kans. Laten we nu inzetten op duurzame, digitale innovatie waar burgers en bedrijven mee vooruit kunnen. En het Europees Herstelfonds niet gebruiken voor de dekking van al bestaande projecten.”

De tijd dringt

De tijd dringt bovendien, want halverwege 2022 moeten de aanvragen binnen zijn bij de EU. En ook belangrijk: één van de voorwaarden van de EU is dat de projecten gerealiseerd worden vóór 2026. Andriessen: “Dit wordt steeds lastiger, als de politiek de aanvragen blijft uitstellen.”

18 januari 2021

Online bijeenkomst stuurgroep Telecom

CYBERSECURITY, PRIVACY, TELECOM, 5G, ARBEIDSMARKT, CYBERSECURITY, DUURZAAMHEID, ONDERWIJS, SAMENWERKING MET DE OVERHEID, TELECOM, DIVERSITEIT EN INCLUSIE, POLITIEK, TELECOM, TELECOM

Dinsdag 2 maart van 13.30 – 15.00 uur komt de stuurgroep telecom, het netwerk voor landelijk opererende telecomoperators en vendoren, (online) bij elkaar. Dit netwerk richt zich op de relevante ontwikkelingen rondom beleid voor de digitale infrastructuur met een speciale focus op Telecom(beleid).

De stuurgroep Telecom is een besloten groep die bestaat uit specialisten op het gebied van public en regulatory affairs.

9 november 2020

Netwerkbijeenkomst stuurgroep Telecom

CYBERSECURITY, PRIVACY, TELECOM, 5G, ARBEIDSMARKT, CYBERSECURITY, DUURZAAMHEID, ONDERWIJS, SAMENWERKING MET DE OVERHEID, TELECOM, DIVERSITEIT EN INCLUSIE, POLITIEK, TELECOM, TELECOM, TELECOM

Donderdag 19 november van 14.00 – 16.00 uur komt de stuurgroep telecom, het netwerk voor landelijk opererende telecomoperators en vendoren, (online) bij elkaar. Dit netwerk richt zich op de relevante ontwikkelingen rondom beleid voor de digitale infrastructuur met een speciale focus op Telecom(beleid).

De stuurgroep Telecom is een besloten groep die bestaat uit specialisten op het gebied van public en regulatory affairs.

3 september 2020

Gezondheidsraad adviseert over gezondheidsrisico’s 5G

CYBERSECURITY, PRIVACY, TELECOM, 5G, ARBEIDSMARKT, CYBERSECURITY, DUURZAAMHEID, ONDERWIJS, SAMENWERKING MET DE OVERHEID, TELECOM, DIVERSITEIT EN INCLUSIE, POLITIEK, TELECOM, TELECOM, TELECOM, 5G, TELECOM

De introductie van nieuwe technologieën gaat vaak gepaard met enthousiasme en grote kansen. Soms leidt het ook tot zorgen over de effecten van nieuwe technologie op de mens, maatschappij en de volksgezondheid. Zo ook bij de introductie van 5G. De Gezondheidsraad presenteerde op 2 september haar advies over de mogelijke gezondheidsrisico’s van 5G.

De Gezondheidsraad brengt het advies uit op verzoek van de Tweede Kamer. Zij baseerden zich voor dit advies op actuele wetenschappelijke inzichten.

Uitkomst

In haar advies zet de Gezondheidsraad helder uiteen dat het niet is aangetoond en niet waarschijnlijk is dat blootstelling aan 5G-systemen de gezondheid kan schaden. Ook wordt geconcludeerd dat aanvullend onderzoek gewenst is.

NLdigital is blij om te lezen dat er geen reden is om het gebruik van de frequentiebanden 700 MHz en 3,5 GHz te stoppen of beperken. Het belang van 5G voor de Nederlandse economie is groot. Het is een belangrijke bouwsteen voor onze digitaliserende maatschappij en economie. Vooral ook in een tijd waarin de betrouwbaarheid en veiligheid van onze communicatienetwerken belangrijker zijn dan ooit.

Onafhankelijk onderzoek naar de mogelijke gezondheidseffecten van nieuwe technologie is cruciaal voor het vertrouwen in de toepassing ervan. We juichen het doen van extra onderzoek dan ook toe.

Oproep

Om het belang hiervan te onderstrepen heeft NLdigital, samen met een aantal andere branches, een brief verstuurd aan de Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat en aan betrokken Kamerleden. In deze brief roepen we op om samen van 5G een succes te maken, nu wederom is aangetoond dat het gebruik van 5G-technologie veilig is.

Dat kan concreet door gemeenten en burgers proactief te informeren over de uitkomsten van het onderzoek van de Gezondheidsraad en door gemeenten nog beter te ondersteunen bij de uitrol van de nieuwe netwerken.

14 juli 2020

Column Lotte de Bruijn: “5G-critici”

CYBERSECURITY, PRIVACY, TELECOM, 5G, ARBEIDSMARKT, CYBERSECURITY, DUURZAAMHEID, ONDERWIJS, SAMENWERKING MET DE OVERHEID, TELECOM, DIVERSITEIT EN INCLUSIE, POLITIEK, TELECOM, TELECOM, TELECOM, 5G, TELECOM, TELECOM

In 1868 werd er een groot banket georganiseerd ter ere van Samuel Morse, de uitvinder van de telegraaf. Maar niet alle aanwezigen waren te spreken over zijn uitvinding. In één speech beklaagde een gast zich over de enorme ‘overload’ aan informatie die ondernemers via de telegraaf bereikte. Mensen konden niet eens meer rustig dineren zonder gestoord te worden door inkomende berichten. Hij was lang niet de enige. Critici van de telegraaf maakten zich zorgen om hun privacy en de verspreiding van valse informatie. Vandalen klommen zelfs in palen om draden door te knippen.

Klinkt bekend, of niet? Ruim 150 jaar later worden zendmasten nog steeds aangevallen door tegenstanders van vooruitgang. Ik vind dat een ontnuchterende gedachte. Blijkbaar hoort dit erbij. Vernieuwing roept weerstand op, bijna als een natuurwet. Maar dat is geen reden om die weerstand gewoon te accepteren. Zeker niet als het extreme vormen aanneemt. Het is onacceptabel dat mensen zendmasten in brand steken en daardoor mensenlevens in gevaar brengen. En mensen die 5G in verband brengen met het Coronavirus verspreiden misleidende en gevaarlijke informatie. De overheid moet daar hard tegen optreden.

We moeten alleen oppassen dat we niet alle 5G-critici in het kamp van deze extremisten plaatsen. Zo las ik een ingezonden brief in De Volkskrant van een meneer Voortman uit Warnsveld die zich niet zo druk maakt over straling, maar vooral bang is dat 5G de economie en samenleving in een hogere versnelling zal zetten: “We zijn in hard tempo bezig onszelf te ontmenselijken.” Voor hem is 5G synoniem geworden voor digitalisering en de impact die dit heeft op zijn omgeving. Ik vrees dat er veel meer mensen zijn die er net zo over denken. Met hen moeten we als sector in gesprek blijven.

De geschiedenis leert ons namelijk ook dat het overgrote deel van de mensen nieuwe technologie uiteindelijk omarmt. Daarom is het goed om het gesprek te blijven voeren en open te staan voor zorgen die wél legitiem zijn.

In mijn ogen kan digitalisering alleen slagen als het mét iedereen is en vóór iedereen. We hebben als digitale sector de verantwoordelijkheid om te voorkomen dat mensen aan de zijlijn gaan staan. Om mensen ervan te overtuigen dat zij onderdeel zijn van digitalisering en mede bepalen welke kant het opgaat.

Van de kritische gast op het banket van Morse tot aan meneer Voortman: ze maken allemaal dezelfde denkfout door zichzelf en anderen aan de zijlijn te plaatsen. Ze doen alsof technologie ons overkomt, zonder dat we enige invloed hebben op de manier waarop het integreert in ons leven. Terwijl de geschiedenis ons keer op keer laat zien dat het tegendeel waar is.

In zijn brief vraagt meneer Voortman om een toekomst die menselijker, duurzamer en groener is. Ik hoop dat hij in gaat zien dat 5G een geweldig middel is om die toekomst mogelijk te maken.

Deze column is gepubliceerd in ChannelConnect nummer 4.

23 januari 2020

Column Lotte de Bruijn: ‘Taart’

CYBERSECURITY, PRIVACY, TELECOM, 5G, ARBEIDSMARKT, CYBERSECURITY, DUURZAAMHEID, ONDERWIJS, SAMENWERKING MET DE OVERHEID, TELECOM, DIVERSITEIT EN INCLUSIE, POLITIEK, TELECOM, TELECOM, TELECOM, 5G, TELECOM, TELECOM, TELECOM

Als je de internationale trendwatchers mag geloven, wordt 2020 het jaar van de 5G. Koplopers als China, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, de VS en Zuid-Korea zijn dit jaar al begonnen met het uitrollen van hun 5G-infrastructuur. Zwitserland en de Scandinavische landen zitten daar kort achter. Ondertussen brengen hardwareproducenten hun eerste 5G-compatible devices op de markt. Genoeg ingrediënten dus om in 2020 een vliegende start te maken met het ontwikkelen van nieuwe toepassingen die gebruik maken van de mogelijkheden van 5G.

En Nederland? Wij blijven helaas nog een beetje achter. Voor ik daar verder op in ga is het goed om een misverstand over 5G uit de wereld te helpen. De overgang van 4G naar 5G gaat meer geleidelijk dan veel mensen denken. Onze telecominfrastructuur is permanent in ontwikkeling. De mogelijkheden van 4G van vandaag zijn veel groter dan toen het net werd geïntroduceerd. Zo zal het ook met 5G gaan. Er is geen ‘big bang’: de komende jaren zal het netwerk in stapjes steeds geavanceerder worden op basis van het nieuwe protocol.

Dat heeft veel te maken met de verschillende bandbreedtes die we voor 5G gaan gebruiken. In telecomland wordt vaak de vergelijking gemaakt met een taart. De bodem is de 700MHz band, die als een soort deken zorgt dat het netwerk overal beschikbaar is. De vulling is de 3.5GHz band, die als ‘hoofdband’ gebruikt gaat worden voor de meeste toepassingen en verbeteringen. De kers op de taart is de 26MHz band, een super hoge frequentie die lokaal gebruikt kan worden voor specifieke toepassingen. Bijvoorbeeld om heel snel en gericht data uit te wisselen met auto’s die voor een stoplicht staan te wachten.

Samen zorgen deze nieuwe frequenties voor een netwerk dat snel is, heel veel apparaten tegelijk kan bedienen en een grote betrouwbaarheid heeft. De combinatie van die drie factoren is waarom 5G zo’n grote stap voorwaarts gaat zijn. Het is de basis voor allerlei andere trends, zoals autonoom vervoer, smart spaces en vergaande automatisering.

Terug naar Nederland. Hoe zit het met ons deel van de taart? Wij zullen het voorlopig moeten doen met alleen de bodem. In 2020 wordt alleen de 700MHz band geveild door de overheid. De andere frequenties volgen naar verwachting pas in 2021 of later. Zo bouwen we een flinke achterstand op ten opzichte van de kopgroep van 5G-landen.

Toch ben ik optimistisch. We kunnen nog vooruit volgend jaar. Zoals gezegd is er geen ‘big bang’ op 5G-gebied. Ook binnen het huidige spectrum kunnen we al profiteren van de voordelen van het nieuwe protocol. Andere landen gaan dan op dit moment misschien harder, laten wij 2020 benutten om te kijken hoe we 5G op langere termijn het beste kunnen benutten.

Deze column is eind 2019 verschenen in ChannelConnect.

2 juli 2019

Column Lotte de Bruijn: ‘Hype’

CYBERSECURITY, PRIVACY, TELECOM, 5G, ARBEIDSMARKT, CYBERSECURITY, DUURZAAMHEID, ONDERWIJS, SAMENWERKING MET DE OVERHEID, TELECOM, DIVERSITEIT EN INCLUSIE, POLITIEK, TELECOM, TELECOM, TELECOM, 5G, TELECOM, TELECOM, TELECOM, TELECOM

Je bent ongetwijfeld bekend met de Hype Cycle, het model van Gartner dat de volwassenheid en acceptatie van nieuwe technologie beschrijft. Laten we eerlijk zijn: onze sector is goed in het creëren van hypes.

Een mooi voorbeeld van de hype cycle in actie is de blockchain. Eerst was het dé oplossing voor zo ongeveer alles, daarna werd het afgedaan als waardeloos en overbodig en nu blijken er toch echt wel nuttige use cases te zijn. Hetzelfde lijkt te gebeuren met 5G. Het wordt gepresenteerd als een revolutie in digitale connectiviteit, vol droombeelden over slimme akkers en zelfrijdende auto’s. De werkelijkheid is een stuk saaier. De komende jaren staan vooral in het teken van noodzakelijke upgrades van het bestaande netwerk.

Niet alleen technologie kent een hype cycle. Ook de media en de politiek kunnen er wat van. Waar de technologische hype cycle een ‘peak of inflated expectations’ kent, is er in de pers en de politiek eerder sprake van een ‘peak of inflated limitations’. De opkomst van een nieuwe technologie gaat gepaard met een hoop aandacht voor potentiële nadelen en beren op de weg. Begrijp me niet verkeerd: deze zorgen zijn vaak in de kern heel legitiem. Maar ook hier is de werkelijkheid vaak een stuk saaier dan alle verhalen.

Zo doken Kamerleden direct op het nieuws dat ex-werknemers van ASML in de VS bedrijfsgeheimen hebben gestolen. Er werden Kamervragen gesteld over de invloed van China op onze digitale infrastructuur. Wat die twee zaken met elkaar te maken hebben is me nog steeds onduidelijk. In de media doken verder berichten op over vermeende bomenkap om ruimte te maken voor 5G, straten die volgehangen worden met 5G-kastjes en zorgen van mensen over toenemende straling.

Ook hier geldt, de stap van 4G naar 5G is geen revolutie maar een evolutie. Er wordt wereldwijd en in Nederland al jaren onderzoek gedaan naar de effecten van elektromagnetische straling. Er zijn strenge Europese regels waarvoor aangetoond is dat er geen effecten op de volksgezondheid zijn als de netwerken daar onder blijven. We kunnen in Nederland nog meerdere keren verdubbelen in gebruik zonder maar in de buurt van de normen te komen.

Misschien kunnen we een les trekken uit de hype rond filterbubbels en fake news. Nu die storm wat is gaan liggen, komen de nuancerende verhalen van wetenschappers en andere experts. Het blijkt wel mee te vallen met die filterbubbel. En ook impact van fake news is veel minder groot dan gedacht. Ook het 5G-debat is gebaat bij een gezonde dosis realisme en feitelijke informatie. In de praktijk is er vooral behoefte aan verstandig beleid en goede samenwerking tussen overheden en bedrijven. Dus laten we opgeklopte beloftes en angsten zo snel mogelijk achter ons laten en hard op weg gaan naar het ‘plateau of productivity’.

Deze column is verschenen in ChannelConnect van juni 2019.

9 mei 2019

Niemand is gebaat bij een 5G-hype

CYBERSECURITY, PRIVACY, TELECOM, 5G, ARBEIDSMARKT, CYBERSECURITY, DUURZAAMHEID, ONDERWIJS, SAMENWERKING MET DE OVERHEID, TELECOM, DIVERSITEIT EN INCLUSIE, POLITIEK, TELECOM, TELECOM, TELECOM, 5G, TELECOM, TELECOM, TELECOM, TELECOM, 5G, TELECOM

De afgelopen maanden is er een levendig debat rondom 5G op gang gekomen. Binnen de digitale sector stond deze nieuwe generatie mobiele infrastructuur al langer op de agenda, nu mengen ook media, politici en burgers zich steeds nadrukkelijker in de discussie. Dat is positief, want een goede digitale infrastructuur is een belangrijk onderdeel van onze digitaliserende samenleving. Eerlijkheid over de kansen en uitdagingen die 5G met zich meebrengt, en de investeringen die dit vraagt, zijn fundamenteel voor deze discussie. En juist op dat vlak lijkt er aan beide kanten van het spectrum een hijgerige sfeer te ontstaan.

De digitale sector speelt daar zelf ook een rol in. Het is heel verleidelijk om 5G te koppelen aan futuristische droombeelden vol slimme akkers en zelfrijdende auto’s. Aan de andere kant van het spectrum staan de mensen die zich zorgen maken over hun gezondheid en fysieke omgeving. Zij hebben geen boodschap aan toekomstvisies en willen meer aandacht voor bestaande bezwaren. Wie beide kanten aanhoort zou denken dat 5G een revolutionaire technologie is die onbekende nieuwe risico’s met zich meebrengt. De werkelijkheid is een stuk minder spannend.

In de eerste plaats is 5G een noodzakelijke vernieuwing van de bestaande infrastructuur. De afkorting staat voor 5th Generation, de nieuwe generatie apparatuur die de bestaande 4G en 3G netwerken op gaat volgen. We zijn eraan gewend om Netflix te kijken in de trein en Spotify te luisteren in de auto. Tegelijkertijd wordt hetzelfde netwerk gebruikt voor communicatie tussen hulpverleners, het managen van grote events en de bewaking van industriële processen. Alleen met de stap naar 5G kunnen de netwerken de betrouwbaarheid en kwaliteit garanderen om al deze soorten gebruik naast elkaar te laten bestaan. Dat vraagt grote investeringen voor de vernieuwing van de netwerken.

Ook de angstbeelden die vaak gepaard gaan met nieuwe technologie zijn niet nieuw. Afgelopen weken stonden media vol met berichten over vermeende bomenkap om ruimte te maken voor 5G, straten vol met 5G-kastjes en zorgen over straling. Ook hier geldt, de stap van 4G naar 5G is geen revolutie maar een evolutie. Er wordt wereldwijd en in Nederland al jaren onderzoek gedaan naar de effecten van elektromagnetische straling. Dit is het soort straling dat we kennen van 3G en Bluetooth tot WiFi en 5G. Er zijn strenge Europese regels waarvoor aangetoond is dat er geen effecten op de volksgezondheid zijn als de netwerken daar onder blijven. We kunnen in Nederland nog meerdere keren verdubbelen in gebruik zonder maar in de buurt van de normen te komen.

Dit alles laat zien dat er komende tijd veel werk te verzetten is. De keuzes die het Kabinet komende maanden maakt zijn cruciaal. 5G vraagt veel investeringen van een sector waar de opbrengsten de laatste jaren nauwelijks groeien. Om te kunnen investeren in landelijk dekkende netwerken van hoge kwaliteit is geld nodig. Wanneer dat geld wordt uitgegeven in veilingen om frequenties voor 5G te bemachtigen kan dit niet worden geïnvesteerd in de netwerken. Recente veilingen van 5G frequenties in Italië en de nog lopende veiling in Duitsland zijn wat ons betreft voorbeelden hoe het niet moet.

Wat nu nodig hebben is verstandig beleid en goede samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven om de overlast voor burgers te beperken. Iedereen is gebaat bij een gezonde dosis realisme en feitelijke informatie. Zo kunnen we vooruit met de zekerheid van 5G-realisme en laten we de angsten en droombeelden van de hype achter ons.

Deze opinie van Lotte de Bruijn is gepubliceerd in het Algemeen Dagblad van zaterdag 4 mei.

Column Jelmer Schreuder: ‘Het sprookjesdier’

Wat zijn de digitale prioriteiten van minister Adriaansens?